Selama bertahun-tahun, penggiat filem tempatan termasuk pelakon, pengarah dan penerbit telah berjuang untuk menuntut royalti menerusi karya filem yang mereka jayakan atau hasilkan. Namun, ia sering menemui kegagalan.
Untuk itu, Persatuan Karyawan Malaysia (KARYAWAN) telah mencadangkan kepada Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia (KKMM) supaya memperkenalkan peraturan baharu kepada semua stesen supaya menghentikan kaedah membuat 'outright buyout' dan menggantikannya dengan pembayaran 'residual' serta kutipan royalti untuk hak cipta sesebuah karya atau rancangan bagi tujuan siaran.
Presiden KARYAWAN, Freddie Fernandez berkata, penggiat filem dan televisyen tempatan sebelum ini tidak pernah dibayar sebarang royalti atau bayaran residual untuk karya mereka yang ditayangkan di televisyen.
“Mereka sentiasa dibayar secara 'one-off payment' sahaja dan tidak layak menerima apa-apa bayaran selepas itu walaupun karya mereka digunakan untuk berpuluh-puluh tahun selepas penerbitan asal.
“Malah, ada pihak yang mengusahakan sesebuah terbitan tidak mendapat apa-apa bayaran langsung biarpun karya filem dan televisyen ditayangkan di negara luar,” katanya.
Menurut Freddie lagi, contoh terbaik adalah karya dan filem Allahyarham Tan Sri P. Ramlee yang telah diterbitkan lebih 50 tahun dahulu.
‘Kebanyakan karya-karya ini telah melepasi had hak cipta dan telah menjadi karya dalam public domain selepas 50 tahun.
“P. Ramlee dan keluarganya bagaimanapun tidak mendapat apa-apa pembayaran selepas filem ini diterbitkan lebih 50 tahun dahulu.
“Beliau hanya dapat pembayaran asalnya atas peranannya dalam menghasilkan dan membintangi filem tersebut yang mana jumlahnya kecil sahaja.
“Nasib yang sama juga dialami pelakon-pelakon seangkatan P. Ramlee seperti Datuk Sarimah Ahmad yang membintangi beberapa filem arahan seniman agung tersebut.
“Seniwati ini juga tidak mendapat apa-apa imbuhan atas tayangan berpuluh tahun di kaca televisyen selain pembayaran asal untuk berlakon dalam filem tersebut.
“Satu lagi contoh adalah rancangan yang ditayangkan lebih 30 tahun di kaca televisyen iaitu siri komedi 'Pi Mai Pi Mai Tang Tu'. Tiada sebarang pembayaran dibuat kepada penerbit atau pelakon yang terlibat dalam penerbitan itu selepas tayangan asalnya,” katanya.
Oleh itu, kata Freddie, sudah tiba masanya dasar ini diubah untuk memastikan karyawan yang terlibat dalam sesebuah produksi diberi sedikit imbuhan apabila karya itu ditayangkan bertahun-tahun, berbanding berbanding dengan karya yang hanya disiarkankan sekali dua di kaca televisyen.
“Selain pembayaran residual itu, kita juga perlukan usaha untuk mengutip royalti apabila sesebuah karya visual atau filem ditayangkan atau ditunjuk di tempat awam untuk tontonan ramai, seperti restoran, hotel dan lain-lain” kata Freddie.
“Perkara ini telah berjaya dilakukan industri muzik menerusi beberapa CMO (Collective Management Organizations) yang mewakili pemegang hak. Bagaimanapun, bagi isi kandungan visual ia tidak pernah dilakukan.
“Memang benar perluasan penggunaan filem di tempat awam tidak begitu banyak jika dibandingkan dengan muzik. Namun, sudah nyata ada juga penayangan filem dan rancangan televisyen di tempat awam di mana ia boleh dijadikan sumber untuk menjalankan kutipan secara kolektif bagi mewakili semua penggiat filem” katanya.
Jelas Freddie lagi, kaedah membuat outright buyout untuk hak cipta sesebuah karya atau rancangan untuk tujuan siaran perlu dihentikan di semua stesen televisyen.
“Sebaliknya apa yang dibayar stesen itu merupakan hak siaran sahaja di mana ia harus dipersetujui bahawa stesen akan menyiarkan bahan itu. Sebagai contoh, dua kali dalam dua tahun sahaja.
“Selepas dua tahun pertama ini apa-apa siaran ulangan yang dilakukan akan diberikan bayaran berlebihan.
“Bayaran ini akan dibahagikan sama rata antara tiga kumpulan iaitu pihak pertama iaitu penerbit yang keluarkan modal dan memegang hakcipta, pihak kedua; penulis skrip dan pengarah yang menghasilkan jalan cerita dan lakon layar manakala pihak ketiga; pelakon utama dan sokongan yang mempunyai dialog dalam karya tersebut,” katanya.
Sambung Freddie lagi, sebuah badan kutipan royalti akan ditubuhkan sebagai syarikat berhad di mana semua penerbit, pengarah, penulis skrip dan pelakon akan diminta daftarkan diri mereka serta karya-karya mereka untuk tujuan bayaran royalti dan residual.
“Mandat daripada semua penggiat filem diperlukan agar kerja-kerja kutipan dapat dilakukan dengan sempurna.
“FINAS boleh ditugaskan untuk menentukan supaya perjalanan badan ini dilakukan secara profesional dan mengikut etika serta syarat-syarat yang ditetapkan.
“Sebagai pengasas badan kutipan royalti bagi komposer dan penulis lirik iaitu MACP pada 1989, saya sendiri bersedia untuk membantu dalam proses penubuhan badan baharu ini yang akan mewakili penggiat filem yang karya mereka ditayangkan di tempat awam serta memantau penggunaan karya filem di televisyen untuk tujuan bayaran residual,” katanya. - Getaran, 26 Oktober 2021
.jpeg)
