KOTA KINABALU - Sekurang-kurangnya dua peruntukan Perlembagaan akan terlibat dalam langkah Sabah mengguna pakai undang-undang anti lompat parti apabila Dewan Undangan Negerinya (DUN) bersidang untuk tempoh empat hari akan datang.
Selepas dakwaan seteru politik dan pengkritik bahawa kerajaan Gabungan Rakyat Sabah (GRS) menangguhkan rang undang-undang itu, Ketua Menteri Datuk Seri Hajiji Noor semalam mengesahkan ia akan dibentangkan semasa sidang DUN yang bermula hari ini.
Beliau menafikan sengaja melengahkan rang undang-undang itu dengan berkata, prosedur perlu dipatuhi kerana pindaan Perlembagaan negeri diperlukan agar undang-undang itu berkuat kuasa.
Rang undang-undang untuk meminda Perlembagaan negeri itu akan menjejaskan fasal tertentu yang dianggap bercanggah dengan undang-undang anti lompat parti, salah satunya mengenai bertanding dalam pilihan raya selepas hilang keahlian DUN.
Kebebasan bertanding dalam pilihan raya
Untuk selaras dengan undang-undang anti lompat parti peringkat Persekutuan, peruntukan dalam Perlembagaan Sabah mengenai kehilangan kelayakan DUN dan menghalang Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN) daripada bertanding dalam pilihan raya selama lima tahun perlu dipinda.
Undang-undang Persekutuan yang diluluskan di Parlimen tahun lepas menyaksikan pemansuhan Perkara 48 Perlembagaan Persekutuan, yang melucutkan kelayakan seorang ahli Parlimen meletak jawatan daripada bertanding dalam pilihan raya selama lima tahun.
Begitu juga, Perlembagaan Sabah perlu dipinda.
Fasal 5 Perkara 17 dalam Perlembagaan Sabah menyatakan bahawa “Seseorang ahli yang dipilih yang meletak jawatannya dalam DUN ini atau mana-mana negeri lain hendaklah, selama tempoh lima tahun bermula dengan tarikh peletakan jawatannya berkuat kuasa, hendaklah hilang kelayakan daripada dipilih sebagai ahli yang dipilih dalam DUN ini”.
Dewan boleh memohon untuk memansuhkan fasal ini bagi membolehkan mana-mana ADUN yang meletakkan jawatan untuk bertanding dalam mana-mana pilihan raya pada bila-bila masa.
Perkara 6(7): Ketua Menteri
Satu lagi peruntukan yang perlu dipertimbangkan dalam Perlembagaan negeri ialah Fasal 7 di bawah Perkara 6. Ia adalah topik yang banyak diperdebatkan semasa krisis politik Sabah pada Januari, apabila ia hampir kelihatan seolah-olah kerajaan Hajiji akan tumbang.
Perkara 6(7) berbunyi: “Bagi maksud Fasal (3) artikel ini, di mana parti politik telah memenangi majoriti kerusi yang dipilih dalam DUN pada pilihan raya umum, pemimpin parti politik itu, yang juga ADUN, hendaklah menjadi ADUN yang mungkin mendapat kepercayaan majoriti ahli Dewan”.
Pada Januari, Hajiji, yang pernah menjadi Ketua Badan Pimpinan Parti Pribumi Bersatu Malaysia (BERSATU) Sabah, hampir kehilangan kerajaan selepas beliau keluar parti sebulan sebelumnya bersama-sama ADUN BERSATU yang lain.
Walaupun mengisytiharkan dirinya sebagai "ahli langsung" gabungan GRS, parti pembangkang menggunakan Klausa 7 untuk mendakwa beliau tidak berparti dan kepimpinannya dalam kerajaan negeri dipersoalkan.
Memandangkan Fasal 7 menyatakan bahawa Ketua Menteri Sabah mesti menjadi pemimpin parti politik yang memenangi pilihan raya negeri, Hajiji tidak lagi mempunyai "parti" selepas meninggalkan BERSATU.
Tambahan pula, BERSATU tidak memenangi majoriti kerusi pada Pilihan Raya Negeri (PRN) 2020 sahaja, kerana ia telah memenanginya dengan rakan gabungan UMNO-Barisan Nasional (BN) ketika itu.
Untuk rekod, Hajiji kini mengambil alih parti sedia ada, menamakannya sebagai Parti Gagasan Rakyat Sabah (Gagasan Rakyat) dan kini menjadi presidennya.
Bagaimanapun, semasa krisis politik pada Januari lalu, keabsahannya sebagai Ketua Menteri dipersoalkan oleh pembangkang negeri.
WARISAN dan Parti Kesejahteraan Demokratik Masyarakat (KDM) pimpinan Datuk Peter Anthony membangkitkan keraguan mereka serta UMNO Sabah, yang memulakan penarikan sokongan daripada kerajaan GRS pada bulan yang sama.
Persoalan dibangkitkan
The Vibes difahamkan bahawa Perkara 6 Perlembagaan Sabah akan dipinda dengan memadam Fasal 7.
Ia menimbulkan persoalan beberapa pihak dalam kumpulan pengamal undang-undang tempatan mengenai hubungan antara peruntukan itu mengenai kriteria keahlian parti untuk Ketua Menteri dan undang-undang anti lompat parti.
Penganalisis berkata, ia kelihatan tidak jujur bagi kerajaan GRS untuk mengeluarkan peruntukan itu, memandangkan ia menjadi kontroversi semasa krisis politik pada Januari lalu.
Namun, berbuat demikian akan menghapuskan semua kekaburan dan mengukuhkan kedudukan Hajiji sebagai Ketua Menteri secara berperlembagaan.
Perkara 6(7) juga merupakan produk kumulatif politik Sabah 1990-an, apabila negeri itu ditadbir oleh Parti Bersatu Sabah (PBS).
PBS menyaksikan kerajaannya tumbang di tangan “katak” politik, itulah sebabnya parti tertua Sabah berkenaan lantang dalam mendesak supaya undang-undang anti lompat parti itu diterima pakai.
PBS, kini sebahagian daripada kerajaan GRS, berkemungkinan melihat peruntukan yang dibawa masuk dikeluarkan oleh GRS.
Hajiji kini mendapat sokongan lebih 40 ADUN daripada 73 kerusi yang dipertandingkan, sekali gus memberikannya majoriti selesa untuk kekal berkuasa.
DUN Sabah akan bersidang selama empat hari, mulai hari ini hingga Khamis. —The Vibes, 22 Mei 2023
.jpg)
