KUALA LUMPUR - Mantan Menteri Tenaga Teknologi Sains, Perubahan Iklim dan Alam Sekitar, Yeo Bee Yin mendedahkan, Lynas sebelum ini bersetuju memindahkan kemudahan retak dan larut lesap (C&L) ke luar negara sebagai syarat permit operasinya di negara ini.
Beliau turut mempertikaikan rayuan Lynas terhadap syarat lesen operasinya di Malaysia yang dikenakan kerajaan dengan mendedahkan bukti bahawa syarikat nadir bumi Australia itu sebelum ini menyatakan ia mampu memenuhi syarat berkenaan.
Menurut beliau, empat tahun lalu, selepas kerajaan mengenakan penyingkiran sisa radioaktif Lynas dari Malaysia sebagai pra-syarat pembaharuan lesennya, firma itu bersetuju untuk memenuhi syarat berkenaan.
“(Mereka berkata bahawa) mereka akan membina kemudahan C&L mereka di Kalgoorie, Australia.
“Tiga tahun kemudian, daripada siri kenyataannya baru-baru ini, Lynas sekali lagi berusaha melobi untuk tidak memenuhi janjinya dengan mematuhi syarat tertentu atas dasar pembangunan ekonomi, pekerjaan dan pelaburan langsung asing,” katanya dalam kenyataan, hari ini.
Dalam pada itu, Bee Yin yang juga Ahli Parlimen Puchong berkata, beliau menyokong keputusan kerajaan yang berpendirian teguh dalam mengenakan syarat proses C&L yang menghasilkan sisa radioaktif, dikeluarkan sepenuhnya dari Malaysia menjelang Julai depan.
Lynas baru-baru ini menerima lanjutan tiga tahun permit operasi untuk kilangnya di Gebeng, Kuantan, dengan syarat dikenakan yang bermakna rayuan untuk penghapusan keperluan tertentu telah ditolak.
Ia adalah berkaitan dengan pengurusan sisa radioaktif di Malaysia, yang mana Lynas hanya boleh menjalankan aktiviti C&L di Australia.
“Keputusan kerajaan untuk berpegang teguh pada pendiriannya dan terus mengenakan syarat penyingkiran proses C&L ke atas Lynas menjelang Julai 2023, walaupun lobi sengit daripada pelbagai pihak, adalah langkah yang tepat,” katanya.
Mengulas lanjut, beliau juga menyatakan bahawa kemudahan C&L Lynas di Kalgoorlie hampir siap, dan mendakwa syarikat nadir bumi itu mahu menjalankan operasi di Malaysia dan Australia untuk memaksimumkan keuntungannya.
“Keuntungan Lynas bagi tahun kewangan 2022 ialah AU$540 juta (RM1.6 bilion) manakala kos pembinaan kemudahan C&L di Kalgoorlie dianggarkan sebanyak AU$575 juta.
“Dengan kata lain, Lynas boleh membiayai keseluruhan kemudahan dengan hanya satu tahun keuntungan. Dan ya, mereka masih menikmati pengecualian cukai selama 12 tahun.
“Bolehkah sebuah syarikat di mana-mana negara memutuskan sendiri perkara yang perlu mereka patuhi dan perkara yang tidak mereka lakukan mengikut kesukaan dan minat mereka sendiri?
“Atas nama ekonomi dan geopolitik, bolehkah syarikat dibenarkan melepaskan diri daripada komitmen bertulis mereka bukan sekali tetapi dua kali dalam negara yang bermaruah?” katanya.
Dengan pembaharuan permit oleh kerajaan, Lynas Malaysia boleh beroperasi sehingga Mac 2026 namun tiada lagi aktiviti C&L di projek Lynas Advanced Materials Plant (LAMP) di Gebeng, Kuantan, selepas Julai 2023.
Lynas sebelum ini berkata, semakan oleh Agensi Tenaga Atom Antarabangsa mendapati sisa yang dihasilkan daripada C&L adalah berisiko rendah.
Bagaimanapun, Menteri Sains, Teknologi dan Inovasi, Chang Lih Kang kelmarin ketika mengumumkan pembaharuan permit berkata, syarat itu tidak boleh sama sekali menghasilkan sisa radioaktif, di Malaysia.
Kilang di Gebeng ditentang oleh ahli politik Pakatan Harapan (PH) menjelang Pilihan Raya Umum (PRU) pada 2018.
Selepas gabungan itu memenangi pilihan raya dan mengambil alih kuasa persekutuan pada tahun itu, Perdana Menteri ketika itu Tun Dr Mahathir Mohamad memperbaharui lesen loji itu dengan syarat keperluan untuk mengekalkan pelaburan di negara ini. - Getaran, 16 Februari 2023
